Laurel mi duyuyorsunuz Yanny mi? İşitsel illüzyonun bilimsel açıklaması

Perşembe akşamları da video yayınlamaya başladım: https://www.youtube.com/watch?v=_1EabmR1F4I
Soru: Videoda size dinleteceğim ses kaydında Yanny mi deniyor yoksa Laurel mı? Nereden çıktı şimdi bu soru diye düşünüyorsunuz değil mi? Delinin biri bir kuyuya taş atmış… diye başlayacağım ama bu devirde o deliler genelde YouTuber olduğu için YouTuber’ın biri sosyal medyaya bir taş atmış, sonra kırk akıllı çıkaramamış. Ama bu kanalın izleyicileri hepsinden daha akıllı olduğu için bugünkü görevimiz o taşı kuyudan çıkarıp, bizim kavanoza atmak 🙂
14 Mayıs’ta Cloe Feldman adında bir YouTuber Instagram hesabından bu soruyu sorunca ortalık yıkıldı. Çünkü pek çok kişi o sesin tabiki “Laurel” dediğini büyük bir özgüvenle belirtirken, bazıları da “Yanny” dediğini düşündü. Hatta bazıları ikisinin arasında daha farklı bir şey söylediğini iddia ettiler: “Geery” ya da “Garry” gibi bir şey.
Bir YouTuber sayesinde sosyal bir fenomene dönüşen bu tartışmayı başlatan aslında Katie Hetzel adında bir lise öğrencisi. Ders çalışırken “Laurel” kelimesinin nasıl telaffuz edildiğini öğrenmek için Vocabulary.com sitesine giriyor. Bizdeki TDK gibi bir site bu. Hani aklınıza takılan kelimeler olduğu zaman hem anlamı, hem doğru yazılışı, hem de telaffuzu için siz de bakabilirsiniz. Hiç gocunmayın yani bu yaştan sonra Türkçe mi öğreneceğiz diye. Amerikalılar da İngilizce öğrenmek için sözlük kullanıyorlar gördüğünüz gibi. Bilmemek ayıp değil, öğrenmemek… diyeceğim şimdi de günlük deyim kotamı doldurdum.
Neyse Katie’ye geri dönelim. Sözlük sitesini açmış ve küçük hoparlör simgesine tıklamış. Ama Laurel yerine Yanny dediğini duymuş. Sonra gidip sınıf arkadaşlarına sormuş ve tıpkı bu videonun başında sizin de başınıza geldiği gibi bir kısmı Laurel, bir kısmı da Yanny duyduğunu söylemiş.
Peki bu ses dosyası yanlışlıkla mı oraya konmuş? Hayır. Teknik olarak her şey doğru. O zaman söylenişte mi bir hata var? Hayır. Vocabulary.com sitesi bu kelimelerin ses kaydını “uluslararası fonetik alfabeye” hakim ve diksiyonu çok düzgün kişilere yaptırıyor. Bu kelimeyi de New York’daki müzikallerde rol alan Jay Aubrey Jones adında bir opera sanatçısına söyletmiş.
Kısaca söylenen kelime teknik olarak Laurel. Burası önemli. Çünkü bakın duyduğunuz kelime demiyorum. Söylenen kelime diyorum.
Twitter’da yapılan bir ankete katılan dünyanın dört bir tarafından yarım milyon insanın %47’si yani neredeyse yarısı “Yanny” duyduğunu söylemiş. Bunların arasında ünlü yazar Stephen King de var. Gerçi 4 saat sonra o da Laurel duymaya başladığını itiraf etti. Düşünün Beyaz Saray bu konuda video yayınladı. Donald Trump ne dese beğenirsiniz? “I hear Covfefe.”
Kendisi eski bir iş adamı ve artık “usta” bir politikacı olduğu için kötü bir espriyle algı yönetimi yapmaya çalışmış. Konunun özü de bu aslında. Algılarımız. Ne söylendiği değil, bizim ne duyduğumuz.
Yanny ve Laurel tartışmasına yol açan şey işitsel bir illüzyon. Hani sihirbaz da denilen illüzyonistler göz yanılgılarımızdan faydalanarak bizi şaşırtırlar ya. Onun gibi bir şey. Birkaç yıl önce bir elbisenin rengiyle ilgili de benzer bir tartışma yaşanmıştı. Sahi bu elbisenin rengi ne? Mavi-siyah mı, altın rengi ve beyaz mı?
İşte böyle optik illüzyonlar gibi işitsel illüzyonlar da var. Bunun bilimsel açıklaması insan kulağının duyduğu frekanslarla izah edilebilir. Şimdi ses kaydındaki frekansları görebilmek için size Audition’da göstereyim. Bu Photoshop’u da üreten Adobe’nin bir programı ve ses dosyalarındaki frekansları Photoshop’taki gibi bize gösterip seçtirebiliyor. Adobe’de çalışırken bu programın eğitimini çok vermiştim, aranızda katılanlar varsa yorumlarda kendini hatırlatsın 🙂
Normalde ses dalgaları bu şekilde gösterilir. Aynı ses dalgasının “spektral gösterimi”ne baktığınızdaysa çok daha fazla şey görmeye başlarsınız. Ses frekanslarını… Bunlara bakınca belli yerlerde renklerin sarıya doğru açıklaşmaya başladığını fark edeceksiniz. Bunlara formant frekanslar deniliyor.
~
Videonun tam metni ve kaynaklar web sitemde:

Laurel mi duyuyorsunuz Yanny mi? İşitsel illüzyonun bilimsel açıklaması

~
Yeni videoları kaçırmamak için ► http://bit.ly/barisozcanyoutube
Altyazı eklemek için ► http://www.youtube.com/timedtext_cs_panel?tab=2&c=UCv6jcPwFujuTIwFQ11jt1Yw
~
STT ► http://bit.ly/stt-serisi
OKU ► http://bit.ly/oku-serisi
İZLE ► http://bit.ly/izle-serisi
VLOG ► http://bit.ly/barisozcan-VLOG
~

http://google.com/+BarisOzcan
http://facebook.com/BarisOzcan
http://instagram.com/BarisOzcan
http://BarisOzcan.com/sikca-sorulan-sorular